Kişiler Sınırlar: Sınırlarımı Nasıl Belirlerim?

“Kişisel Sınırlar: Sınırlarını Farket” isimli yazımızda kişisel sınırların gerekliliğinden bahsetmiştik. Bu yazıdaysa sınır belirlemenize yardımcı olabilecek bazı adımlardan kısaca bahsetmeye çalışacağım.

Yazıya başlamadan belirtmek isterim ki, her sorun ve her insan biriciktir. Dolayısıyla bu yazıda bahsedilecek adımlar bir reçete niteliğinde değil, bakış açınızı genişletebilecek fikirler niteliğindedir.  

Sınır geliştirme, çocuk yaşlarda öğrenmeye başladığımız bir beceridir. 18 ay - 3 yaş arası çocuklarda kolayca gözlemleyebileceğiniz her şeye hayır deme, sevdiği şeylere bile itiraz etme, oyuncağını paylaşmama davranışları aslında sınır inşa etmenin örnekleri olabilir. Bu dönemde ebeveynin çocuğa, hayır diyebileceği güvenli ortamı yaratması, hayır dediğinde çocuktan duygusal olarak uzaklaşmak yerine aralarındaki bağı koruması, çocuğu sınır belirlemeye teşvik eden bir davranıştır. Ebeveynin bu dönemde gösterebileceği bir diğer davranışsa çocuğa başkalarının sınırlarına saygı duymayı öğretmektir. Rahatlıkla “hayır” diyebilen bir çocuk, başkasının da “hayır” cevabını rahatlıkla kabullenmeyi öğrenmelidir. Bu becerileri çocuk yaşta öğrenmek, yetişkin hayatta sınır koyabilen bireyler olmamıza yardımcı olur.

Gelin şimdi Sınırlar adlı kitapta bahsedilen sınır inşa ederken size yardımcı olabilecek bazı adımlardan bahsedelim.

• Sınırlarınızı geliştirmeye, hangi alanlardaki sınırlarınızı ve onların denetimini ne zaman kaybettiğinizi düşünerek başlayabilirsiniz. Bu alanlarda sınırlarınız ihlal edildiğinde nasıl hissettiğinizi fark etmek güzel bir başlangıç olabilir.
• Sınırlarınızın ihlal edilmesine izin verdiğiniz durumlardaki davranışlarınız, size ailenizden tanıdık geliyor mu? Örneğin çocukken bir şeyi yapmak istemediğinizde, annenizin davranışlarındaki uzaklığı ve soğukluğu görerek ve sınırlar belirleyerek başkalarını incitmekten korkarak büyümüş olabilirsiniz. Bu da sizi, sınırlarınızı hiçe saymak pahasına, çatışmadan kaçınarak karşınızdakinin isteklerini yapmaya yöneltiyor olabilir.
• Bir önceki yazımızdaki Ayşe örneğini düşünürsek, Ayşe’nin öğle yemeği molanızda sizi telefonda tutması ve sizin Ayşe’ye kesin sınırlar oluşturamamanız sınırların çatıştığı anlamına gelir. Kendi örneğinizde bu çatışmanın nereden çıktığını düşünebilirsiniz.
• Nerede gereksiz sorumluluk üstleniyor olabilirsiniz? Kendinizi bir kurban gibi görmeyi bırakıp, hayır deme sorumluluğunu üstlenmeye başlayabilirsiniz.
• Sınır koymamak sizin bir ihtiyacınızı karşılıyor olabilir. Örneğin sınır koymadığınızda onaylandığınızı bildiğiniz ve onaylanma, kabul görme ihtiyacında olduğunuz için sınır koymuyor olabilir misiniz?
• Sınır becerileri çok kırılgandır.  Bu yüzden sınırları önce size bu konuda destek olabilecek ilişkilerinizde belirlemek, işe başlamak için iyi bir fikir olabilir. Bu sayede destekleyici bir ortam içerisinde kendi fikrinizi söylemeyi, fikir ayrılığına düşmeyi ve bununla yüzleşmeyi deneyimleyebilirsiniz.
• Sınırları nasıl belirlemelisiniz? Ayşe’ye, sizi sürekli kendi sorunlarıyla ilgili konuşmak için aradığında kendinizi kullanılmış hissettiğinizden bahsedip, nasıl daha karşılıklı bir iletişim kurabileceğinizi açıklayabilirsiniz. Gelecekte sizin uygunluk durumunuzu önemsemeden ve sadece sorunlarıyla ilgili vakit ayırmanızı talep ettiğinde, bunu yapmayacağınızı söyleyebilirsiniz.

Yukarıda bahsedilen tüm bu adımlar ve sınır belirleme kararınız karşısında diğerlerinin size öfke duyması, hayal kırıklığına uğramaları ya da kendilerini duygusal anlamda geri çekmeleri mümkündür. Ancak bazıları da bu kararınızı hoş karşılayacak ve saygı duyacaktır. İşte bu insanlar, isteklerinizi, fikirlerinizi ve fikir ayrılıklarınızı seven, sizi sadece onunla hemfikir olduğunuzda ya da itaat ettiğinizde değil, her halinizle kabul eden insanlar olacaktır.

Kendi sınırlarınızı inşa etmeniz dileğiyle,

Psikolog İyem ÇİFTCİ

Kişisel Sınırlarını Farket Yazısı için tıklayınız

Kaynakça

Cloud, H. (2009). Sınırlar: hayatınızı kontrol etmek için ne zaman evet nasıl hayır demelisiniz?. Koridor Yayıncılık.

TED. (18 Aralık 2015). Good boundaries free you | Sarri Gilman [Video dosyası]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=rtsHUeKnkC8